Prof. USz. dr hab. Paweł Czapliński (Uniwersytet Szczeciński)

Prof. USz. dr hab. Paweł Czapliński geograf społeczno-ekonomiczny, profesor Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących organizacji i dynamiki struktur przestrzennych polskiego przemysłu, ze szczególnym uwzględnieniem elementów błękitnej gospodarki.

Tytuł wystąpienia: Przesłanki sukcesu polskich nisz przemysłowych w kontekście koncepcji ukrytych championów

Celem referatu jest analiza przesłanek sukcesu polskich nisz przemysłowych w kontekście koncepcji ukrytych championów Hermanna Simona. Koncepcja ta opisuje przedsiębiorstwa, które – mimo ograniczonej rozpoznawalności – osiągają znaczące sukcesy rynkowe dzięki wysokiej specjalizacji, koncentracji na jakości oraz zdolności do utrzymania trwałej przewagi konkurencyjnej w wąsko zdefiniowanych segmentach rynku. Referat ma charakter eksploracyjny, a zastosowaną metodą badawczą jest analiza przypadków, obejmująca wybrane przykłady firm reprezentujących cztery różne działy przemysłu: produkcję gitar, kosmetyków, przetwórstwo rybne oraz budowę jachtów. Wśród analizowanych przedsiębiorstw znalazły się między innymi Mayones, Inglot, Bielenda, Ziaja, Graal, Mowi Poland, Delphia Yachts oraz Sunreef Yachts, traktowane jako przykładowe reprezentacje sukcesów w swoich niszach.

Analiza wskazuje, że rozwój tych firm miał w dużej mierze charakter oddolny – powstawały i rosły dzięki determinacji założycieli, którzy dysponowali znacznymi zasobami intelektualnymi, know-how i kapitałem pasji, często bez istotnego wsparcia ze strony instytucji publicznych. Jako podmioty niewielkie i początkowo mało widoczne, mogły rozwijać się bez presji dużych graczy i nadmiernej regulacji, co umożliwiło im organiczny wzrost i stopniowe osiąganie pozycji międzynarodowych. Ich przewaga wynikała z koncentracji na jakości, elastyczności organizacyjnej oraz zdolności do tworzenia relacji z klientami opartych na zaufaniu i personalizacji produktu.

Jednocześnie referat zwraca uwagę na słabości strukturalne tego typu przedsiębiorstw – w szczególności problem sukcesji, ograniczony dostęp do kapitału inwestycyjnego oraz ryzyko przejęcia przez kapitał zagraniczny w kolejnych fazach rozwoju. Wskazuje to na potrzebę wypracowania strategii wsparcia krajowych firm niszowych, które mogłyby stać się filarem długofalowego rozwoju przemysłu opartego na wiedzy i wysokiej wartości dodanej.